مالیات در مناطق آزاد چقدر است و چگونه محاسبه می‌شود؟ معافیت شرکت‌های منطقه آزاد شامل چه فعالیت‌هایی می‌شود و چطور باید از آن‌ها استفاده کرد؟ معافیت مالیاتی منطقه آزاد چند ساله است؟ معافیت مالیاتی مناطق آزاد برای چه شرکت‌هایی اعمال می‌شود؟ در این مطلب، هر آنچه که باید از مالیات مناطق آزاد و معافیت آن‌ها بدانیم، گفته شده است.
منطقه آزاد کجاست؟
برای اینکه بدانید منطقه آزاد چیست، باید کمی به تاریخچه و هدف مناطق آزاد بپردازیم. برای ایجاد شرایط اقتصادی مناسب در کشور، یکی از راهکارها توسعه صادرات و تسهیل واردات کالاها است. منطقه آزاد، به مناطقی از کشور گفته می‌شود که دارای قوانین تجاری و بازرگانی مخصوص به خود است. مزایای راه اندازی منطقه آزاد برای کشور باعث می‌شود که به سرمایه گذاران داخلی و خارجی، تسهیلات منطقه آزاد داده شود. در این مناطق سلسله مراتب و تشریفات اداری کمتر رعایت می‌شود. یعنی با سرعت بیشتری می‌توانید، کالاها را به خارج از ایران صادر یا به درون ایران، وارد کنید. نحوه محاسبه هزینه‌های گمرکی و مالیات برای شرکت‌های منطقه آزاد متفاوت است. این وظیفه حسابداران شرکت‌های تجاری است که مالیات و هزینه تمام شده شرکت را به درستی محاسبه کنند. همچنین شناسایی معافیت مالیاتی مناطق آزاد و اعمال آن بر فعالیت‌های شرکت هم بر دوش حسابدار است. به طور کلی، منطقه آزاد جایی است که ویژگی‌های زیر را داشته باشد:
- معافیت مالیاتی متفاوت
- آسان بودن فرآیند صادرات کالا و محصولات و واردات آن
- امکان جذب سرمایه‌گذار خارجی
- پایین بودن عوارض گمرکی و حتی بخشودگی سود عوارض
منطقه آزاد کیش و قشم، منطقه آزاد چابهار، منطقه آزاد ارس، منطقه آزاد انزلی، منطقه آزاد اروند، منطقه آزاد ماکو و منطقه آزاد قصرشیرین از جمله مهم‌ترین مناطق آزاد ایران هستند.
مالیات مناطق آزاد چگونه محاسبه می‌شود؟
محاسبه مالیات در مناطق آزاد و ویژه تجاری، با دیگر نقاط کشور متفاوت است. معافیت مالیاتی مناطق آزاد، باعث رونق گرفتن جذب سرمایه خارجی و داخلی در این مناطق شده است. معافیت مالیاتی طبق قانون و دستورالعمل‌های سازمان امور مالیاتی به مناطق آزاد و شرکت‌های آن داده می‌شود. نوع فعالیت شرکت و میزان درآمد آن می‌تواند در نحوه استفاده از معافیت‌های مالیاتی مناطق آزاد اثرگذار باشد. مناطق آزاد مشمول پرداخت مالیات هستند اما به میزان کمتر نسبت به دیگر مناطق کشور. به همین دلیل است که تاسیس و ثبت شرکت در منطقه آزاد، طرفداران و علاقه مندان زیادی دارد.
هر منطقه آزاد، ممکن است قوانین و چارچوب مالیاتی مخصوص به خود را داشته باشد. یعنی مالیات منطقه آزاد کیش یا مالیات منطقه آزاد قشم با مالیات منطقه آزاد اروند و مالیات منطقه آزاد انزلی متفاوت است. معافیت از پرداخت مالیات در این مناطق، محرک اقتصادی برای سرمایه گذاران است اما مهم است که شرکت خود را با در نظر گرفتن قوانین مالیاتی هر منطقه ثبت کنید. به طور کلی شرکت‌های تاسیس شده در منطقه آزاد، تا ۲۰ سال از پرداخت مالیات معاف هستند. پس از این مدت، تمامی شرکت‌ها باید قوانین مالیاتی را روی فعالیت‌های خود اعمال کنند.
تا قبل از سال ۱۳۹۲، فعالان اقتصادی مناطق آزاد باید مقیم منطقه می‌شدند تا بتوانند از معافیت استفاده کنند. اما در حال حاضر صاحبان کسب و کار غیرمقیم هم که تنها شرکت خود را در منطقه آزاد ثبت کردند، می‌توانند از معافیت مالیاتی مناطق آزاد استفاده کنند. ماده ۵۹۰ قانون تجارت، اقامتگاه و تابعیت فرد را مشخص می‌کند، دیگر در مناطق آزاد اعمال نمی‌شود. در بحث معافیت‌های مالیاتی مناطق آزاد، قوانین و بخشنامه‌های زیادی اعمال می‌شود. موارد زیر، اصلی‌ترین قوانینی است که باید زیر نظر حسابدار انجام شود:
بخشنامه ۵۴۴۰۹
در این بخشنامه، طبق ماده ۱۳ قانون مالیات بر ارزش افزوده، صادرات کالا و خدمات به خارج از کشور، مشمول مالیات نیست. یعنی فعالان اقتصادی می‌توانند از معافیت مالیاتی مناطق آزاد استفاده کنند.
بخشنامه۲۰۰/۹۴/۴۷
این بخشنامه مشخص می‌کند که مطالبه و وصول مالیات و عوارض در محدوده مناطق آزاد تجاری – صنعتی و ویژه اقتصادی، صرف نظر از محل اقامت فعالان است.
تصویب نامه ۵۷۲۰۳
در این تصویب نامه، مبنای استفاده از معافیت‌های مالیاتی، زمان شروع فعالیت شرکت در نظر گرفته شده است.
دستورالعمل ۶۴۶۲۹
این دستورالعمل، نحوه ارائه اظهارنامه مالیاتی و عملکرد مالی مناطق آزاد صنعتی را مشخص می‌کند.
بیشتر بخوانید:
آخرین تغییرات قوانین و مقررات مالیاتی در سال ۱۴۰۰
نحوه ثبت شرکت در منطقه آزاد چگونه است؟
ثبت شرکت در منطقه آزاد مزیت‌هایی مانند انتقال بدون محدودیت ارز، سهولت در ثبت علامت تجاری، سهولت در پروسه صادرات و واردات کالا، بهره مندی از خدمات بانکی، بیمه‌ای و ارزی، استفاده از حساب‌های ارزی و سهولت در دریافت سرمایه گذارهای خارجی دارد. شرکت‌های مناطق آزاد تجاری و مناطق آزاد صنعتی، می‌توانند از شرایط معافیت مالیاتی استفاده کنند. اما صرف ثبت شرکت در منطقه آزاد نمی‌تواند باعث معافیت مالیاتی شود. فعالیت‌ها و اسناد مالی شرکت باید در منطقه انجام شود و نه در خارج از آن. در صورتی که بازرسان مالیاتی، فعالیت تجاری شما را خارج از منطقه تشخیص دهند، مشمول پرداخت مالیات خواهید بود. بنابراین باید شرکت‌هایی مشمول نرخ صفر مالیاتی می‌شوند که اسناد مالی آن‌ها در داخل منطقه ثبت شده باشد.
نقش حسابداران هنگام بستن قراردادهای تجاری، جذب سرمایه خارجی و ثبت و نگهداری از اسناد مالی روشن می‌شود. حسابدار شرکت صنعتی، تجاری، پیمانکاری و… فعال در منطقه آزاد، باید با قوانین منطقه و نحوه اعمال آن بر فعالیت‌های شرکت آگاه باشد. استخدام حسابدار در منطقه آزاد تجاری، با در نظر گرفتن مهارت و توانایی شما در مدیریت مالی و حسابداری شرکت‌های بازرگانی انجام می‌شود.
معافیت مالیاتی مناطق آزاد چند سال است؟
معافیت مالیاتی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی ۲۰ ساله است. یعنی کسانی که در منطقه آزاد شرکت ثبت می‌کنند و در همان منطقه اقدام به فعالیت تجاری می‌کنند، می‌توانند از ۲۰ سال معافیت مالیاتی مناطق آزاد استفاده کنند. نرخ صفر مالیاتی، برای تشویق سرمایه گذاری‌های داخلی و خارجی اعمال می‌شود. تنها کسانی می‌توانند از این قانون استفاده کنند که فعالیت تجاری شان محدود به منطقه آزاد باشد. یعنی ممکن است شرکتی، بخشی از فعالیت تجاری خود را خارج از منطقه انجام دهد. در این صورت، برای آن بخش از فعالیت‌های تجاری خارج از مناطق آزاد، باید مالیات پرداخت کنید. این موضوع در ماده ۴۸ قانون مالیات‌های مستقیم در مناطق آزاد تجاری ذکر شده است. خوشبختانه شرط اقامت در منطقه دیگر وجود ندارد و شما می‌توانید با اقامت خارج از مناطق آزاد ایران هم، از معافیت‌های مالیاتی استفاده کنید.
آیا احتمال لغو معافیت مالیات در مناطق آزاد وجود دارد؟
یکبار در مهر ۱۳۹۸ و بار دیگر در اسفند ۱۳۹۹، زمزمه‌های لغو معافیت‌های مالیاتی به گوش رسید. در هیچ جایی از دنیا، معافیت‌های مالیاتی منطقه آزاد دائمی نیست و تنها تا زمانی اعتبار دارد که قانون اجازه دهد. اما در حال حاضر، معافیت ۲۰ ساله از پرداخت مالیات برای شرکت‌های فعال واقع در شهرک‌های ویژه اقتصادی وجود دارد. هرچند این معافیت از پرداخت مالیات، شامل حال حقوق بگیران نمی‌شود و این افراد باید همچنان مالیات بپردازند. مالیات حق تمبر هم شامل شرکت‌های تجاری فعال مناطق آزاد نمی‌شود و می‌توانید از معافیت آن استفاده کنید.
جمع بندی
یکی از مهم‌ترین مباحت دوره حسابداری مالیاتی، سرفصل معافیت مالیاتی مناطق آزاد و مناطق ویژه اقتصادی است. حسابدارانی که قصد استخدام و کار در شرکت‌های تجاری و بازرگانی مناطق آزاد را دارند، باید با شرایط خاص و ویژه این مناطق آشنا باشند. هدف شرکت همتا حساب برای آموزش این مبحث، تربیت حسابدارانی است که بتوانند در محیط واقعی تجاری کار کنند. مالیات، اگرچه تنها یکی از مزیت‌های شرکت‌های مناطق آزاد است اما جزو مهم‌ترین آن‌ها به شمار می‌آید. محرک سرمایه گذاران داخلی و خارجی برای تزریق پول و سرمایه به مناطق ویژه، استفاده از معافیت‌های مالیاتی است. بنابراین مهم است که حسابداران شرکت‌های تجاری، نحوه محاسبه مالیات و استفاده از معافیت را بلد باشند. (منبع مرکز آموزش حسابداران خبره ایران)