آشنایی بامالیات تراکنش بانکی و راهکار پیشگیری از تخصیص مالیات و جرایم
چرا مالیات بر تراکنش های بانکی اهمیت دارد؟
بر اساس قوانین مالیاتی کلیه فعالان اقتصادی موظف به اظهار دقیق درآمدهای خود و پرداخت بخشی از آن به عنوان مالیات به دولت هستند؛ اما برخی اشخاص با عملیات بانکی پیچیده (داکیومنت سازی حساب بانکی) سعی در فریب سازمان و فرار مالیاتی دارند؛ از این رو سازمان مالیاتی اقدام به بررسی حساب‌های بانکی با گردش نامتعارف نموده است. به بیان دیگر، هر کجا تراکنش های بانکی اشخاص حقیقی و یا حقوقی بیش از حد آستانه تراکنش های بانکی باشد، سازمان مالیاتی بر اساس ماده ۲۳۱ ق.م.م می‌تواند به بررسی مبدا و منشا این تراکنش های بانکی بپردازد؛ تا در صورت تشخیص درآمد، مالیات تراکنش های درآمدی را دریافت و یا موارد پولشویی را پیگیری نماید.
سقف بررسی تراکنش های بانکی جهت تعیین مالیات
رسیدگی به تراکنشهای بانکی به منظور پیشگیری از مرور زمان مالیاتی، از سال ۹۴ آغاز شده است؛ از این رو سازمان مالیاتی مطابق بخشنامه ۲۳۰/۵۲۳۲ مورخ ۰۰/۲/۵، تاکنون سقف رسیدگی به تراکنش های بانکی را برای سال ۹۴ معادل ۵۰ میلیارد ریال تعیین نموده است. در واقع تراکنشهای بانکی سال ۹۴ با جمع گردش بستانکار بیش از ۵۰ میلیارد ریال در سال که از سوی کمیته رسیدگی به تراکنشهای بانکی، مشکوک تلقی شوند، مورد
رسیدگی قرار میگیرد
عوامل موثر در تعیین آستانه رسیدگی به تراکنش های بانکی
بر اساس ابلاغیه شماره ۲۰۵/۱۱۳۵۵ سازمان مالیاتی مورخ ۰۰/۳/۲، ملاک تعیین آستانه رسیدگی به تراکنشهای بانکی برای کلیه سالهای مورد بررسی، مجموع تراکنشهای واریزی به حساب پس از کسر مبالغ ناشی از پالایش سیستمی است؛ این مبالغ عبارتند از:
- تراکنشهای انتقالی
- حقوق
- سود
- تسهیلات
- یارانه
- تراکنشهای اصلاحیه (بر اساس گزارش ضمیمه شده به تراکنش‌ها)
انواع تراکنش های بانکی
وجوه موجود در حساب‌های بانکی اشخاص برای سازمان امور مالیاتی اهمیتی ندارد. آنچه برای اداره مالیات مهم است، تراکنشهای بانکی ورود و خروج وجوه از حساب به ویژه واریز وجوه به حساب اشخاص است. به این ترتیب سازمان مالیاتی بر اساس بخشنامه ۲۰۰/۹۹/۱۶ تراکنشهای بانکی به دو دسته اصلی زیر طبقه‌بندی می‌کند:
گروه اول: تراکنش های بانکی معاف از مالیات
گروه دوم: تراکنش های بانکی قابل بررسی
تراکنش های بانکی معاف از مالیات
این تراکنش‌ها شامل سه گروه زیر هستند:
- تراکنشهای با ماهیت درآمدی که در محاسبه مالیات در سال مربوطه منظور شده‌اند
- تراکنشهای با ماهیت درآمدی با نرخ صفر مالیات و یا معاف از مالیات؛ مانند درآمد حاصل از کشاورزی و یا وقف و نذورات و ارث و…
- تراکنشهای با ماهیت غیردرآمدی
طبقه بندی تراکنشهای بانکی با ماهیت غیردرآمدی
♦️ تراکنشهای بانکی مربوط به اعضای هیات مدیره و سهامداران اشخاص حقوقی
♦️ دریافت و پرداخت مربوط به حق شارژ
♦️ دریافت و پرداخت به حساب بستگان
♦️ تسهیلات بانکی دریافتی
♦️ انتقالی بین حساب‌های شخص
♦️ انتقال بین حساب‌های شرکا در مشاغل مشارکتی
♦️ تنخواه‌های واریزی به حساب اشخاص توسط کارفرما با تایید کارفرمای ذی‌ربط
♦️ دریافت‌ها و پرداخت‌های سهامداران و اعضای هیات مدیره اشخاص حقوقی؛ مشروط بر آنکه طرف مقابل آن در دفاتر شخص حقوقی (حساب‌های دریافتنی و پرداختنی جاری شرکا) منظور شود
♦️ قرض و ودیعه دریافتی و پرداختی
♦️ وجوه دریافتی ناشی از جبران خسارت
♦️ انتقالی بین حساب‌های بانکی اشخاص در صورتی که مربوط به درآمد نباشد
♦️ مبالغ دریافتی و پرداختی اشخاص به عنوان واسطه با توجه به نوع کسب و کار اشخاص حقیقی
تراکنش های بانکی قابل بررسی
تراکنشهای بانکی که در هیچ یک از گروه‌های بالا قرار ندارند، توسط سازمان مالیاتی جهت تعیین منشا و مبدا رسیدگی می‌شوند. در صورتی که این تراکنش‌ها با ارائه اسناد مثبته غیردرآمدی تشخیص داده شوند مشمول مالیات نیست؛ اما اگر به هر ترتیبی مشخص شود این تراکنش‌ها منشا درآمدی دارند، مشمول مالیات خواهند بود.
تراکنش های بانکی مشمول پرداخت مالیات نیست!
تراکنش های بانکی با هر مبلغی به تنهایی ماخذ دریافت مالیات نیست. نکته‌ای که در خصوص تراکنش بانکی و مالیات وجود دارد این است که در مواردی سازمان مالیاتی پس از رسیدگی به تراکنش‌ها و حساب‌های بانکی افراد به درآمدهای کتمان شده و یا وجوهی با منبع نامشخص دست می‌یابد؛ در این گونه موارد، در صورتی که مودی مستنداتی برای اثبات غیردرآمدی بودن این وجوه نداشته باشد، کلیه این درآمدها مشمول مالیات تلقی شده و از آنها مالیات دریافت می‌شود. به بیان ساده‌تر مسئله‌ای به نام مالیات بر حساب بانکی یا مالیات بر تراکنشهای بانکی وجود ندارد.
🔻 نکته
از دید سازمان مالیاتی، هر تراکنش واریز وجه، درآمد تلقی می‌شود؛ مگر اینکه مودی با اسناد و مدارک معتبر غیردرآمدی بودن آن را اثبات نماید.
نحوه محاسبه مالیات بر تراکنشهای بانکی
از آنجا که مالیات بر تراکنشهای بانکی مبحث جدیدی است، در متن قانون مالیاتهای مستقیم، قانونی با عنوان قانون مالیاتی تراکنش های بانکی وجود ندارد. در حقیقت فرمول محاسبه مالیات تراکنش های بانکی از سوی سازمان مالیاتی تعیین نشده است. بلکه در صورتی که تراکنشهای بانکی ورودی پس از رسیدگی‌ها، درآمد کتمان شده تلقی شوند و یا دلیل محکمی برای غیردرآمدی بودن آنها وجود نداشته باشد، بر اساس شخصیت صاحب حساب (اعم از حقیقی یا حقوقی) مشمول مالیات بر درآمد می‌شوند. به این ترتیب نحوه محاسبه مالیات بر گردش حساب به صورت زیر است:
🔹 مالیات بر درآمد اشخاص حقیقی و یا مالیات بر درآمد اتفاقی (هدیه یا کمک بلاعوض) برای اشخاص حقیقی و حقوقی (ماده ۱۱۹ ق.م.م) بر اساس نرخ مصوب ماده ۱۳۱ قانون مالیاتهای مستقیم محاسبه می‌شود
🔹 مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی در صورتی که تراکنش های بانکی در حکم درآمد حاصل از فعالیت اقتصادی باشد، بر اساس نرخ ماده ۱۰۵ ق.م.م و به صورت زیر محاسبه و دریافت می‌شود:
قانون تراکنش های بانکی برای مالیات قابل پرداخت اشخاص حقوقی درآمد مشمول مالیات * ۲۵%
نحوه محاسبه مالیات تراکنشهای بانکی برای اشخاص حقوقی
🔻 نکته
به مبالغ فوق برای کلیه اشخاص حقیقی و حقوقی، جریمه‌ای معادل ۳۰% مالیات محاسبه شده به عنوان جریمه کتمان درآمد اضافه می‌شود. این جریمه غیرقابل بخشش است. (ماده ۱۹۲ ق.م.م)
راهکارهای پیشگیری از تخصیص مالیات تراکنش های بانکی
مهم‌ترین اقدام برای پیشگیری از تخصیص مالیات و جرائم تراکنش های بانکی، شفافیت کلیه اطلاعات مالی و پولی است. راهکارهای زیر نیز می‌تواند به شما از قرار گرفتن در این قبیل چالش‌ها کمک نماید:
- تهیه و نگهداری مستندات از کلیه وجوه ورودی و خروجی به حساب
- افشای کامل و دقیق کلیه اطلاعات مالی و پولی و مطابقت اظهارنامه عملکرد و اظهارنامه ارزش افزوده و صورت معاملات فصلی
- دریافت مبلغ پیش دریافت با صدور پیش فاکتور
- پرداخت پیش پرداخت خرید ابزار و ماشین الات و یا خرید خدمات با دریافت پیش فاکتور
- اجتناب از گردش پولی بی‌دلیل در حساب بانک‌ها ، مثلا از حساب شخصی به حساب شرکت و یا برعکس
- اجتناب از انجام تراکنشهای غیرمرتبط با موضوع فعالیت شرکت؛ به عنوان مثال اگر موضوع شرکت تولید مواد غذایی است، خرید ماشین‌آلات تولید کولر کاملا بی‌ربط و مشکوک است
- اجتناب از واگذاری چک‌های دیگران به حساب و نقد کردن آنها بدون داشتن رابطه خریدار و فروشنده
کلام آخر
مالیات تراکنش های بانکی یکی از موضوعات مالی و مالیاتی مهم اما کمتر شناخته شده است؛ این مالیات از تراکنشهای بانکی که جنبه درآمدی دارند دریافت می‌شود که در بخشنامه ۲۰۰/۹۹/۱۶ مورخ ۹۹/۱/۳۱ با جزئیات به آن پرداخته شده است.
